Хатогӣ

• JLIB_DATABASE_ERROR_FUNCTION_FAILED

.

Сиёсат марду занро намедонад. Дар сиёсат ҳадафи асосӣ манфиатҳост. Ҳар шахсе, ки метавонад ва мехоҳад манфиате бардорад, худро ба дарёи пурталотуми сиёсат мезанад. Сиё­сатмадор нафаре бояд бошад, ки дастикам ду нафари дигар ҷонибдори андешаҳояш бошанд. Дар ҷомеаи суннатии тоҷикӣ ҷою мақоми зан дар сиёсат ҳамоно камрангу норӯшан боқӣ мемонад. Сабаб чист, ки зани тоҷик намехоҳад дигар худро дар майдони сиёсат бинад? Куҷост он шӯру шавқи бонувони солҳои 60-80-уми қарни гузашта?
Дигар одамон ба кӯдакони нав­зоди хеш ба ифтихори сиёсатмадорони ҷаҳонӣ чун Индира Гандӣ ва Беназир Бҳутто ном намегузоранд. Нависандаи бузурги Фаронса Ги Де Мопассан дар ҳикояи «Бонувон дар сиёсат» навишта буд: «Занон бинобар тавофуқпазирии модарзодии хеш маҳз барои сиёсат офарида шудаанд, ҳарчанд дар бораи онҳо маъмулан ҳар гуна суханҳо мегӯянд». Воқеан, тавофуқпазирии бонувонро дар мисоли рӯзгори зани тоҷики даврони истиқлол метавон мушоҳида кард, ки гурӯҳи бузургашон аз мактабу шифохонаю саҳро якбора ба бозор рехт ва тоҷиру соҳибкор шуд. Ҳарчанд шариат ҳам ширкати занонро дар сиёсат манъ накардааст, вале духтари тоҷик ҳанӯз натавонистааст далерона пой бар арсаи сиёсат ниҳад. Мӯҷиби чунин камҷуръатӣ чӣ бошад? Оё бонувон наметавонанд ё намехоҳанд масоили хешро дар минбарҳои нисбатан баландтар матраҳ кунанд?
Имрӯз ба истиснои чанд бону дар парлумон ва дар вазоифи таъинотӣ ё силсилаи раҳбарияти ҳизбӣ нафарони дараҷаи савуму чаҳоруманд, дигар чеҳраҳои маъруфи сиёсиро наметавон пайдо кард. Аксари бонувон дур буданро аз сиёсат афзал мешуморанд. Ҳатто онҳое, ки замоне бо нони ҳизбӣ устухон шах карда, обутоб ёфтаанд, худро бештар ба созмонҳои ҷамъиятӣ ва байналхалқӣ задаанд. Дар ҳоле, ки беш аз панҷоҳ дар сади шаҳрвандони кишварро занон ташкил медиҳанд, чунин бархурди онҳо, мусалламан ба нафъи баробарвазнии мавқеъҳо дар ҷомеа нест.
    Собиқ муншии Кумитаи марказии Ҳизби Коммунисти Тоҷикистон ва муовини сарвазири ИҶШС БИҲОҶАЛ РАҲИМОВА, то кунун узвияти хешро дар сафи ҳизби коммунист нигаҳ доштааст, камранг шудани нақши занонро дар сиёсат тасдиқ намуд. Вай иброз дошт, ки дар замони шӯравӣ ҷавонон орзу мекарданд, ки сиёсатмадор шаванд. Аз ин рӯ, дар чорабиниҳо бошавқ ширкат меварзиданд. Ҳоло бошад, ҳатто ҳизбҳои сиёсӣ бахши захиравӣ надоранд.
– Шояд ҷиҳатҳои моддӣ низ то андозае нақш дар камрангии фаъолияти сиёсии бонувон дошта бошад, вале он меъёри асосӣ шуда наметавонад. Сухан дар бораи нерӯи зеҳнию ақлоние меравад, ки бонувон доранд. Фаъолият дар созмонҳои ҷамъиятӣ ва байналмилалӣ барои онҳо гӯё имконияти бештаре барои худмуаррифӣ, омӯхтани таҷрибаи дигарон ва донишандӯзию забономӯзӣ фароҳам меорад. Бисёр бонувони боистеъдоде ҳастанд, ки дар созмонҳои байналмилалӣ фаъолият доранд, – иброз медорад Биҳоҷал Фатҳиддиновна. – Зеро на ҳамаи онҳо имкон доранд, ки ба сохторҳои давлатӣ шомил шаванд. Вақте дар созмонҳои байналхалқӣ фаъолият мекунӣ ва корат натиҷа медиҳад, туро қадр мекунанд. Вале шахси сарсупурда ҳаргиз рӯҳафтода намешавад, – таъкид медорад ҳамсӯҳбати мо.  Ҳоло духтарони зиёде шомили ину он ҳизб мешаванд. Ба ҲНИТ бонувони зиёде гӯё шомил шудаанд. Ҳарчанд онҳо на фаъолияти густурдаи занон, балки арзишҳои мазҳабиро бештар тарғиб мекунанд. Аз шумули онҳо низ зани сиёсатмадоре ёфта намешавад. Ҳоло бонувоне дар ҳизбҳои дигар заруранд, ки дар навбати хеш арзишҳои дунявиро тарғиб намоянд, зеро сохтори ҷомеаи мо демократист.
Мушкили асосӣ шояд нахуст дар он аст, ки мо мактаби тарбияи сиёсатмадоронро надорем. Дувум, мо бояд шароити лозимаро барои худмуаррифии тамоми аъзои ҷомеа, бо имкониятҳои баробар муҳайё созем. Роҳи дигар вуҷуд надорад.
ГУЛҶАҲОН БОБОСО­ДИ­ҚО­ВА, сар­вари Созмони ҷамъ­иятии «Бонувон бо маълумоти донишгоҳӣ» собиқаи беш аз сисолаи мақоми баланд дар кори ҳизбӣ дорад.
– Дар сиёсат марду зан баробар буда, бону низ он бореро бояд кашад, ки ба дӯши мардон аст, – андеша дорад ӯ. – Сиёсатмадорӣ барои зан мушкил аст, зеро вай бояд зина ба зина устуворона боло равад. Миёни мардум бояд номи нек, иззату эҳтиром дошта бошад. Бешубҳа, чунин бонувон дар ҷомеаи мо зиёданд. Яке аз роҳҳои ба майдони сиёсат ворид гаштани онҳо интихобот аст. Мо барномаҳои хуби давлатӣ оид ба баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа ҳам дорем. Вале дар амал на ҳамаи роҳҳо барои расидан ба пояҳои мансабу сиёсат боз аст. Мо бисёр озмунҳо барои ишғоли ину он вазифаҳо эълон мекунем. Вале намегӯем, ки ҳангоми интихоб барои бонувон афзалият дода шавад – мегӯяд Бобосодиқова.
Назар ба суханони ӮҒУЛОЙ УМАРАЛИЕВА, раиси бахши бонувони Ҳизби халқӣ-демократии Тоҷикистон дар вилояти Суғд, баъди он ки Президенти кишвар, Эмомалӣ Раҳмон, соли 1999 дар мавриди баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа як силсила иқдомоти ҷиддӣ гирифт, раванди ворид шудани бонувон ба майдони сиёсат, суръати бештар касб кард. Алҳол аз 49 ҳазор аъзои ҲХДТ дар вилояти Суғд, наздик ба 24 ҳазорро бонувон ташкил медиҳанд. Чанд омиле ҳаст, ки дар роҳи ворид шудани бонувон ба сиёсат халал эҷод мекунад. Бонувоне ҳастанд, ки маърифати баланди сиёсӣ надоранд ва сиёсатро кори беҳуда мешуморанд. Дувум, баъзе хушдоманҳо ба ворид шудани арӯси хонадон ба сиёсат монеъ мешаванд. Савум, дар интихобот мардҳо боадолатона, бо қувваи баробар вориди мубориза намешаванд. Дар натиҷа бонувон мағлуб шуда, аз сиёсат дилсард мегарданд.
– Аз нигоҳи ҳуқуқӣ қонунҳои зиёде ҳастанд, ки ҳуқуқҳои бонувонро ҳимоят мекунанд, – изҳор медорад ҲУРИНИССО ҒАФФОРЗОДА, сарвари Созмони ҷамъиятии «Оштии миллӣ», вале, мутаассифона, дар даврони истиқлолият ба он бонувоне, ки аллакай чеҳраҳои сиёсӣ дар майдони сиёсат буданд, камтар эътибор доданд. Қонунҳои нонавишта ва тафаккури қолабие ҳаст, ки гӯё зан дар ҳар зинае мақоми аввалро дар сиёсат ишғол карда наметавонад. Мардоне ҳастанд, ки дар мақоми аввал будани занони боҷасоратро намеписанданд. Дар Тоҷикистон даҳҳо бонувоне ҳастанд, ки метавонанд аз ӯҳдаи вазоифи баланд бароянд. Ин гуна бонувон дар дохил ва хориҷи ҷумҳурӣ аксар дар созмонҳои байналмилалӣ кор мекунанд ва дар он сатҳ пазируфта ҳам шудаанд. Дар дохили кишвар баръакс маҳдудиятҳо доранд ва аз ҷониби сохторҳои марбутаи давлатӣ барояшон дар роҳи ба мақсад расидан гоҳҳо саддҳои «искандарӣ» гузошта мешаванд. Ҳамчунин нобаробарии иҷтимоию иқтисодии занон, нарасидани таҷрибаи сиёсӣ низ садде мешаванд дар роҳи ворид шудани онҳо ба сиёсат. Мо дар муборизаҳои сиёсӣ акнун қадамгузориро омӯхта истодаем. Агар бонувони сиёсатмадор дар кишвари мо зиёд бошанд, ҷомеа тезтар рушд мекунад. Вале бояд таъкид кард, ки то кунун занон миёни худ иттиҳоди бузург ва ҳамбастагӣ надоранд – меафзояд ҳамсухбати мо.
Чунончи ЗАРАФО РАҲМОНӢ, раиси бахши бонувони ҲНИТ, иброз дошт, ҷомеаи мо ҷомеаи суннатист ва он ҳанӯз омода нест, ки як бонуи боҷасорати мусалмони тоҷик дар арсаи сиёсат ба таври ҷиддӣ қадам занад.
– Мехоҳам сиёсатмадор шавам, – мегӯяд рӯзноманигори ҷавон ЗЕБОҶОН ҚУРБОНОВА. – Вале намехоҳам узви ягон ҳизб бошам. Ин сабаб дорад. Имрӯз ба назари ман фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ чашмрас нест. Дар кишвари мо барномаҳои зиёди давлатӣ роҷеъ ба баланд бардоштани мақоми зан қабул шудаанд. Лекин намедонам бо кадом сабабҳо, ин барномаҳо татбиқ намешаванд. Кумитаҳо ва бахшҳои занон ба куҷо нигоҳ мекунанд, ба чӣ кор машғуланд, ки барои муаррифии кадрҳо нақше надоранд? Аксари ҳизбҳо бошанд, танҳо дар вақти интихобот садо баланд мекунанд. Аз сӯйи дигар ман чун рӯзноманигор набояд пойбанди ин ва ё он ҳизб бошам. Зеро рисолати рӯзноманигорӣ, инъикоси воқеият буда, журналист наметавонад манфиати як тарафро боло гузорад. Ҳизбҳо бошанд, ҳар кадом манфиатҳои сиёсии худро доранд – мегӯяд ҳамсӯҳбати мо.