Агнеша Сломян:

Хатогӣ

JLIB_DATABASE_ERROR_FUNCTION_FAILED

Агнеша Сломян:

Агнешка Сломян зодаи шаҳри Катовитсаи Полша буда, дар шаҳри Кракова дар факултаи фарҳангшиносии Донишгоҳи Ягелон таҳсил мекунад. Тахассусаш омӯзиши фарҳанги Русия асту чанд сол боз тамаддун ва суннатҳои мардуми Осиёи Марказӣ таваҷҷӯҳашро ҷалб намудааст. Бори аввал барои дидан кардан аз ин минтақа лоиҳаеро ба роҳбарияти донишгоҳ пешниҳод кард ва тибқи Барномаи «Табодули донишҷӯён» ба ҷумҳурии Қазоқистон омад. Андеша дошт, ки тайи ин муддат дар кишвари ноошно дилгир хоҳад шуд ва бояд муддати сафарашро ҳадди аксар барои як моҳ таъйин мекард. Ғайриинтизор се моҳ ба мисли як мижа задан сипарӣ шуду ӯ иҷборан ба шаҳри Кракова баргашт. Пайванди қавии хонаводагӣ, расму оин, тамаддуни исломӣ ва дар ҷамъ фарҳанги шарқӣ гиреҳе пайваст дар андешааш, ки дигар таҳаммулро аз даст дод ва натавонист дур будан. Аз ин рӯ, лоиҳаи дигаре таҳия кард ҷиҳати омӯзиши фарҳанги Осиёи Марказӣ ва барои панҷ моҳ аз Аврупо берун рафт. Феълан Агнешка меҳмони маҷаллаи «Бонувони Тоҷикистон» аст. Фишурдаи сӯҳбатамонро пешниҳоди хонандаи гиромӣ мекунем:

- Тахассуси шумо омӯзиш ва таҳқиқи фарҳанги Русия аст, кадом ҷанбаҳо ва махсусиятҳои фарҳанги шарқӣ хушатон омад, ки соли дуввум боз ба Осиёи Марказӣ ташриф меоред?

- Солҳои аввали донишҷӯӣ тамаддуни кишварҳои Русия, Белорус ва Укроинро омӯхтам. Фарҳанги онҳо бо мардуми мо шабеҳияти зиёд дорад, аммо муносибатҳои қавмӣ, хонаводагӣ, бархӯрди одамони Осиёи Марказӣ ба зиндагӣ ва русуми қадимаашон таваҷҷӯҳамро бештар ҷалб намуд, бинобар ин мавзӯи кори илмиамро дар бастагӣ ба ҳамин мавзӯъ интихоб кардам. Аз ҷониби дигар дар Қазоқистон полякҳои зиёде зиндагӣ мекарданд, ки солҳои шӯравӣ ба он ҷо бадарға шуда буданд. Қисме аз онҳо баъд аз фурӯпошии сохти Шӯравӣ ба ватан баргаштанд ва гурӯҳе ҳам сукунати доимиро ихтиёр кардаанд. Илова бар ин, тарзи ҳаёти мардуми ин кишвар ба аврупоиён шабоҳати бештар дорад.

- Гурӯҳе аз коршиносон тамаддуни Шарқу Ғарбро муқобили ҳам мегузоранд. Ба андешаи баъзеҳо мардуми Ғарб дунболи технология рафта, маънавиётро аз даст додаанд. Назари бархе аз коршиносон бар ин аст, ки мардуми Шарқ пойбанди суннатҳои қадима буда, аз зиндагии муосир дар канор мондаанд. То ҷойе бо ҳаёти мардуми Осиёи Марказӣ ошноӣ пайдо кардаед. Назари Шумо дар ин масъала?

- Дар посух ба ин суол мушкилӣ мекашам, зеро тамаддун ва фарҳанги Ғарбу Шарқ зимни асосҳо ва назарҳои мухталиф эҷод шудаанд. Аз як тараф, зиндагӣ пеш меравад ва мардум ҳам бояд тағйир ёбанд ва ҳамзамон фарҳанги худро ҳифз намоянд. Мардуми Аврупо дар баробари дастовардҳои технологӣ, суннатҳои ниёгон ва пайвандҳои хонаводагиро аз даст додаанд. Дар минтақаи шумо бошад, манзара ранги дигар дорад. Мардум аз назари технологӣ қафо мондаанд, вале ҳамзамон пайвандҳои хешутаборӣ ва хонаводагиро ҳифз кардаанд. Дар Аврупо суръати зиндагӣ хеле шиддат ёфтааст, аз ин рӯ барои мулоқот ва дидор бо пайвандон вақт намерасад. Чизеро, ки мо гум кардаем, шумо ҳифз намудаед, ин хуб аст. Дар иртибот ба аз даст додани маънавиёт гуфтаниям, ки воқеан Аврупову Амрико онро қариб аз даст додаанд, аммо вазъ дар Полша ба он сатҳ ҳузновар нест, зеро муддатҳо таҳти таъсири Иттифоқи Шӯравӣ буд ва мардум пурра ба инқилоби технологӣ гирифтор нашудаанд. Аксари аврупоиён ба мо мегӯянд, ки меҳмонро азиз медорем ва пайвандҳои хешетабориро аз даст надодаем. Вақте ба Аврупои Ғарбӣ меравам, мебинам, мардум он қадр ба рушди технология гирифтор шудаанд, ки маънавиётро аз даст додаанд. Ростӣ, ман худро дар Осиё бештар роҳат ҳис мекунам. Бо мардум ҳамсӯҳбат мешавам. Онҳо кушодадил ва хеле меҳрубонанд.

- Духтари аврупоӣ худро танҳо дар Душанбе чӣ гуна эҳсос мекунад? Оё аз чизе ҳарос надоред?

- Вазъи рӯҳиямро ба таври мушаххас шарҳ додан наметавонам. Муҳит бароям ноошност. Вақте ба Тоҷикистон нияти сафар доштам, волидайнам хеле тарсиданд, зеро аз тариқи матбуот «огаҳӣ» ёфтанд, ки вазъи сиёсӣ хеле муташанниҷ аст. Онҳо ба ман гуфтанд: «Ба Тоҷикистон нарав, ки туро медузданду ҳиҷоб мепӯшонанд ва зани панҷум ё шашуми марде хоҳӣ шуд, ки аслан ҳеҷ ҳуқуқе надорад». Чун ман истодагӣ кардам, модарам чизе монанд ба ҳиҷоб бароям дӯхт, то онро бипӯшам. Воқеият дигар будааст. Тоҷикистон кишвари демократӣ ва озод аст. Дар ҳар ҳолат, дар Қазоқистон духтарон либоси аврупоӣ мепӯшанд ва касе намедонад, ки ман кистам. Дар Тоҷикистон духтарон аксаран либоси миллӣ доранд ва зуд дарк намудани он, ки хориҷиам, мушкил нест. Бинобар ин либоси миллии тоҷикӣ таҳия намудам.

- Аз либоси миллии мо хушатон омад?

-Бале, зеро дар мо мафҳуми либоси миллӣ вуҷуд надорад. Аз сӯйи дигар, либосҳои занонаи тоҷикӣ хеле нафисанд.

- Чӣ барномае барои Тоҷикистон таҳия намудаед?

- Дирӯз ба дараи Ромит рафтам ва шабро дар хайма рӯз кардам. Табиат хеле зебост, садои рӯдхона форам ва ситораҳо зиёданд. Аз табиати Тоҷикистон ба ваҷд меоям. Ният дорам, имрӯз ба Бадахшон сафар кунам ва расму оини мардумро биомӯзам. Мегӯянд, ки тамаддуни муосир ба расму оини онҳо таъсири камтар расонидааст. Дар оянда мехоҳам муаррифгари фарҳанг ва тамаддуни Осиёи Марказӣ дар Аврупо бошам, зеро онҳо дар бораи шумо маълумоти хеле кам доранд.

- Душанберо чӣ тавр ёфтед? Оё бо духтарони тоҷик қаробат пайдо намудед?

- Бо ҳамҷинсонам ҳамсӯҳбат шудам, аммо бештар аз мардони тоҷик хушам меояд, чунки онҳо хеле хушсӯҳбатанд. Вақте ба маршрутка савор мешавам, дар паҳлӯям агар зан ҳам нишаста бошад, марде суол мекунад, ки аз куҷо омадаам, кишварашро чӣ гуна мебинам ва ғайраҳо. Бонуҳои тоҷик хеле шармгинанд. Дар мавриди Душанбе. Ҷойе пешрафт кардааст, қисмате ақибмондааст ва дар байн хало ҷо гирифтааст. Масалан Маркази исмоилиён бо навтарин технология муҷаҳҳаз шудааст, Кохи Президент хеле қашанг аст, ҳамзамон дар пойтахт ҷойҳое мавҷуданд, ки хеле тағйирот мехоҳанд. Ба назарам ин манзара хоси аксари кишварҳои дунёст.

- Ҷаҳонбинии духтарони маҳалро чӣ гуна арзёбӣ мекунед?

- То ҷойе, ки фурсат даст додааст, метавонам бигӯям, ки духтарони тоҷикро ба ду гурӯх тақсим кардам. Якум духтароне, ки тарзи ҳаёти муосирро интихоб намудаанд. Онҳо маълумоти олӣ доранд, дар зиндагӣ фаъоланд, ҳуқуқҳои худро медонанд ва барои пайдо кардани мавқеи худ дар ҷомеа талош доранд. Дуюм духтароне, ки барои дарёфти касб мубориза накарда, дар 17–18– солагӣ дар сар ҳавои шавҳар карданро мепарваранд. Онҳо ҳаёти оилавӣ ва тарбияи фарзандонро интихоб намудаанд. Дар Аврупо духтарон аввал маълумоти олӣ мегиранд, ҷойи кори хуб пайдо карда, баъдан шавҳар мекунанд. Аксари тоҷикдухтарон фикр мекунанд, ки таваллуд ва тарбияи атфол масъулияти онҳосту таъмини хонавода кори мард. Барои онҳо мани 24– сола алакай пирдухтарам. Ман бо ин тарзи андеша розӣ шуда наметавонам. Рушди инсон бояд дар ҷойи аввал бошад.

- Масъалаи худкушӣ дар ҷумҳурии мо яке аз мавзӯъҳои доғ аст. Дар Аврупо вазъ чӣ гуна аст?

- Аз назари ман, худкушӣ ва ё сӯиқасд ба ҷон дар Аврупо бештар дида мешавад. Арқоми мушаххас оварда наметавонам, аммо медонам, ки сабаби аслии он танҳоӣ аст. Занону духтарон барои гуфтани мушкилоти худ ҳамдарде намеёбанду аксаран ба ҷони худ сӯиқасд мекунанд.

- Дар Полша муҳассилини тоҷик ҳастанд?

- Оре, чанд нафари онҳо, аз ҷумла духтаронеро мешиносам, ки барои анҷоми докторантура ба Полша омадаанд.

- Дар Полша маҷаллаҳои занона зиёданд?

- Бале, хеле зиёданд ва онҳо паҳлӯҳои мухталифи ҳаёти бонувонро дар бар мегиранд.

- Тафовут ва шабеҳияти бонувони тоҷик ва қазоқро дар чӣ мебинед?

- Бонувони қазоқ бештар аврупоӣ шудаанд. Либосҳои миллӣ намепӯшанд ва аслан расму русуми миллии онҳо дар назари аввал аз байн рафтааст. Онҳо бештар хоҳиши ҳамкорӣ бо Аврупо доранд. Суннатҳое, ки дар деҳоти онҳо ҳифз шудааст, бо анъана ва оинҳои мардуми Тоҷикистон шабеҳият дорад. Дар Тоҷикистон бошад, ҳатто дар пойтахт расму оинҳои ниёконро дар ҳар қадам дидан мумкин аст.

- Хориҷиҳо зиёд мегӯянд, ки духтарони тоҷик қашанганд, бо ин фикр мувофиқед?

- Духтарони тоҷик хеле зебоянд, аммо зебоии онҳо пӯшида асту аз назарҳо пинҳон мемонад. Зебоиро набояд пинҳон кард. Дар Аврупо бонуи зебо онро ба маърази намоиш гузошта, ифтихор мекунад.

– Аммо суннати шарқиён дигар аст.

Барои сӯҳбат аз шумо ташаккур мегӯям ва таманно дорам сафаратон дар кишвари мо хуш бигзарад.

Эмомалии Сайдамирзод

:. Мусоҳиба 21.09.2010 08:59 3046

Муассис:
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон

Агнеша Сломян:

Шумораи навбатӣ

Соли рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ 2019-2021

Дастархон

Нигористон